Antidepresan İlaçlar Zararlı mı? Antidepresan ilaçların toplumumuza etkileri, yaygınlaşmalarına yönelik düşüncelerimi başka bir yazımda paylaşmıştım. Gerçekten de toplumda bu tip gevşetici ilaçların kullanım oranı oldukça arttı. Psikiyatrik rahatsızlıkların doğal olmayan bu yolla çözümü, toplumsal açıdan ileriye dönük sorunlara neden olabilecektir. Örneğin zamanla toplumun tipik özelliklerinde dahi değişiklikler görülebilir.
Anti Depresan İlaçlar ve Toplumsal Etkiler
Amerika ile ilgili olarak anti depresan kullanımı konusunda bir laf geçmektedir. Prozac adlı antidepresan ilacın kullanımı o kadar artmıştır ki toplum için “prozac toplumu” tabiri kullanılmaktadır. Zaman değişti. Haliyle insanlar artık avcı toplayıcı değiller. Hatta tarım devrimi ile değişen şartların bile çok çok ötesindeler. Önceleri tekerleğin icadı ile başlayan tarımsal/ticari faaliyetler ile küçük de olsa stres yaşarken günümüz stresinden uzaklardı. Şimdi mekanik araçların kullanılmaması nedeniyle günümüz şartlarındaki stres de fazlasıyla mekanik hale geldi. Bilgisayar ekranınının bizi uyuşturması gibi düşünülebilir bu dediğim.
Mekanik icatlar arttıkça korna sesleri arttı, sanayi atıkları, hava kirliliği, ses kirliliği, ışık kirliliği ciddi bir stres kaynağı oldu. İnsanoğlu buna uyum sağlıyor mutlaka; değişiyor. Ama stres etkileri ortadan kalkacak gibi değil. Ne kadar değişirsek değişelim uyum sağlamak yanında kendi doğamıza aykırı davranmış oluyoruz.
Mevcut stres bazı insanları daha duygusuz yapmış olabilir. Buna ek olarak strese dayanamayan insanlar anti depresanlara yöneldiler. Eğer çok insan depresyon ilacı kullanıyorsa toplumsal boyutta farklılaşmalardan bahsedebiliriz. Bu da zamanla kültürü etkileyecektir. Zamanla da bireysel davranışlar toplumsal bakışa dönüşebilir. Eğer prozac toplumu lafı geçiyorsa bu küçünsenmemesi gereken bir durumdur. Büyük ya da küçük bir takım sonuçları olacaktır.
Kişide Antidepresan İlaç Etkileri
Bireylerde çeşitli nedenlerle kullanıma bağlı olarak değişiklikler yaratır. Bazı etkileri gözlenebilir bazıları gözlenemez. Ben kendimden ve çevremdeki kullanan insanlardan yola çıkarak bilgiler aktarmaya çalışacağım. Yazımın herhangi bir yerinde yer alan herhangi bir bilgi tavsiyeden öteye geçmemelidir. Doktor tavsiyesi yerine geçmemekle beraber her zaman devlet tarafından yetki verilmiş doktorlardan yardım alınız lütfen. Ben bir zamandır nette ve çevremde bu konuya kafa yormuş olduğum, bazı gözlemlerimi paylaşıp farkındalık yaratmak istediğim için bazı noktalara değineceğim. Genelde gözlemlemiş olduğum ilaç Lustral antidepresan ilacıdır. Prozac, Paxil ya da diğer antidepresanlar da yakın özelliktedir.
Fiziksel ve psikolojik etkilerinden bazıları aşağıdaki gibidir ancak etkiler her bireyde ortaya çıkmayabilir veya aynı oranda olmayabilir.
1- Erkeklerde ejakülasyon (orgazm) gecikmesi
2- Uyku bozukluğu, düzensizliği
3- Diş gıcırdatma vb.
4- Ağız kuruluğu, terleme
5- Dispepsi (karın ağırısı), bulantı
6- İştahsızlık
7- Kilo kaybı, kilo alınması
8- Hareket bozuklukları
9- Heyecan düzensizliği
10- Kulakta çınlama
11- Cinsel istekte azalma
12- Esneme
13- İsteksizlik, sorumluluklarını yerine getirmeme, geç kalma
14- İntihara meyil!
vb. gibi etkileri görülür.
Bu etkileri yorumlarsak eğer genel hatlarıyla uykunuz, iştahınız etkilenebilir. Cinsel istek kadında daha çok olmak üzere her iki cinste de azalır. Heyecan durumunuz değişiklik gösterebilir.
CİNSEL İSTEK
Antidepresan ilaçlar ile kadınlarda libido enerjisinin ciddi oranda düştüğü söylenir. Etkisini tam olarak gösterdiği 3-6 aylarda özellikle yaşama yerleşir kişide yarattığı farklılıklar. Aile içi boşanmalar, flört döneminde ayrılıklar olarak etkisini gösterir. Bu herkesçe bilinmez ve göz ardı edilen bir etkidir ama insanlar farkında olmadan sorunlar yaşarlar.
Eğer bahsettiğimiz etkileri yaşarsa bir kadın, sevgilisi veya eşini kardeşi gibi görme ihtimali olacaktır. Hal böyle olunca itilme durumu yaşanacaktır.
Benim internette araştırmalarım, soru-cevaplar ile ulaştığım durum, hiç boşanma niyeti olmayan, kültürünün boşanmayı kınamasına rağmen, çekingen bir bayanın antidepresanı kullanışının üçüncü yılında eşinden boşanması gibi sonuçlardır. Birinci ağızdan duyduklarımdandır. Oldukça muhafazakar bir aileden gelen ve yine muhafazakar şartlarda süren bir evlilikte boşanma davası açan taraf olan bu kadın ciddi bir örnektir. Çekingen ve hatta erkek egemen toplum şartlarına boyun eğen birisi olduğunu bizzat biliyorum.
Yine genç bir kızın, erkek arkadaşının genç yaşta ölümüne onu sevdiği halde hiç tepki vermemesi birinci ağızdan duyduklarımdır. Bir psikoloji forumunda aldığım yanıttı. Genç bir kız vardı ve ağır doz anti depresan ilaç kullanıyordu. Erkek arkadaşı genç yaşta bir sebepten öldüğünde ağlamadığını söylemişti.
Nişanlısını çok seven bir bayanın hiçbir gerekçe yokken ilacı kullanışının sekizinci ayında nişanlısından ayrılması da birinci ağızdan duyduklarımdandır.
Bir başka vaka; çocuklu bir ailenin annenin antidepresan kullanması ise ailede farklılıkların ve aile boyu terapiye dönüşmesiydi. Bayanın eşi ilaç sürecinden sonra eşiyle uzaklaştıklarını söylemişti.
Bu tip bir sürü örnek var. İşin acı kısmı, artık libidonun düşmesi mi diyelim, cinsel isteksizlik mi diyelim ne dersek diyelim; bunu yaşayan bayan bu durumun ilacın etkisiyle olabileceğini düşünmek bile istemiyor.
Ben bu durumu Prof. Erol GÖKA’ya bile sordum ve kendisi yanıt vermedi. Konunun uzmanlarına danışmam gerektiğini söylemişti. Bu duruma kafayı takmış değilim ama sadece, bilinmeyen ve insanlara zarar veren bir duruma dikkat çekmek istiyorum. Anti depresan etkisindeki insan bir nevi uzaylılar tarafından zihni ele geçirilmiş gibi yaklaşabilir.
Anti depresan kullanan birisini düşünelim. Aslında kendi doğal hali değil ilaçlı hali. Ancak ilaç öyle bir hale getiriyor ki insanı, kendi doğal seçimleri gibi algılıyorlar. Evlilikleri yıkabilecek kadar etkiliyse burada ciddi bir sorun var demektir. Kişi ilacı bırakınca duygular, istekler geri dönünce durum daha iyi anlaşılabilir.
HEYECAN DURUMU – HAREKET BOZUKLUĞU
Bu ilaçları kullananlarda gördüğüm bir durum daha var. Dengesizlik gibi algılanabilecek olan gülerken, tepki verirken ayarlamama durumu. Garip haller yaşanmasına neden olan bu durumda insan, gülünmemesi gereken zamanlarda gülebiliyor, gülerken de ses düzeyini ayarlayamayabiliyor. Bacaklarını merdivenden hızlıca inerken ayarlayamama gibi hareket düzensizlikleri yaşayabiliyor. Algıları zayıflayabiliyor. Sanki başka bir dünyada yaşıyormuş gibi olabiliyor. Mesela elinde uzunca bir boru taşıyan bir insan araba geçerken boruyu arabaya çarpmamak için dikkat eder. Ama ilaç kullanan kişi bu dikkati gözden kaçırabilir. Elbette her zaman her insanda geçerli değildir.
UYKU DÜZENSİZLİĞİ
Uykularda düzensizlik olabilir, uykuda sıkıntı yaşanabilir. Uykunuzu etkilememesi için sabahları alabilirsiniz ilacınızı. Gece yatmadan alırsanız uykunuz etkilenebilir. İlk zamanlar sizi sabahın köründe ayağa dikebilir antidepresan ilaçlar. Ayrıca geceleri diş gıcırdatma durumu sözkonusu olabilir. Gün içinde çeneniz ağrıyorsa sebebi budur.
İNTİHARA MEYİL DURUMU
Antidepresan kullanan kişilerin intihara kolay yöneldiği görülmüştür. Yani kişi kendini nasıl bir ortamda görüyor tam bilemeyiz ama sanki hiç yaşamıyormuş gibi bir algı ile bu eylemi gerçekleştiriyor olabilir. Yani ilaç kullanan kişilerin geç kalma, faturaları ödememe gibi durumlar yaşayıp, bunları da kafaya takmamaları gibi durumları anımsatıyor. İntihar kolaylaşıyor adeta. Konuyu tam anlatamamış olsam da bilimsel çalışmalar bunun olduğunu söylüyor.
Aslında bağlılık hissini düşünürsek insan geride bırakacaklarını veya yaptığının sonuçlarını düşünerek intihardan uzak kalabilir. Ancak anti depresan ilaçlar, bu bağlılık vb hisleri yok ettiği için yaşamdan kopuş daha kolay hale gelebilir diye düşünüyorum.
SORUMSUZLUK
İlaç kullanan kişiler, kaygıları kafaya takmayarak rahatlamak üzere antidepresan alırlar. Bu kaygılar konusunda rahatlamak yanında birtakım düzensizlikler de ortaya çıkabilir. Mesela randevularına hep erken giden kişi, bir süre sonra bütün randevularına geç kalabilirler. İşine giderken dakik davranan veya erken giden bir insan geç kalmaya başlayabilir. Fatura ödemeleri gecikebilir, temizlik zamanları uzayabilir.. Ertelemeler vb. durumlar hayata girer.
Yine psikoloji forumları ve benzer mecralarda duyduğum yorumlardandır, yaşanmış durumlardır.
ANTİDEPRESANI BIRAKMAK
Bırakıldığında da bir takım sıkıntılar olacaktır. Bir çok insan bunu başaramadığı için üzülür. Bazı hastalar kolaylıkla bırakabilir bazılarında ise bazı semptomlar görülebilir. Baş dönmesi, anksiyete, baş ağrısı, ajitasyon, parestezi ve bulantı gibi sorunlar yaşanabilir. En önemlisi ilaca bağımlılık olmasa da verdiği rahatlığa olan ihtiyaç nedeniyle psikolojik boşluk hissedilebilir.
Depresyon ilaçları boş yere kullanılmaz. Elbette zayıf karakterde olup da tercih edenler vardır ama doktor tavsiyesi ile kullananlardan bahsetmek isterim. Çeşitli nedenler sonucu alınan bu antidepresan ilaçlar, bir boşluğu doldururcasına işlev görmektedirler. Dolayısıyla da antidepresan ortadan kalktığı vakit bazı boşluklar olacaktır.
Antidepresan ilaçlar vücutta fizyolojik ve psikolojik etkilere neden olur. Fiziki etkiler arasında bazıları erken kalkacaktır. Ama tam olarak vücut bir süre daha ister kendine gelebilmek için. Örneğin ejakülasyon gecikmesi, cinsel isteksizlik hali vb durumlar erken ortadan kalksa bile çarpıntı (bazı kişilerde kalp atışının vücudun farklı bölgelerinde hissedilmesi durumu) gibi durumlar bir süre sonra yaşanabilir.
Bunun yanında psikolojik etkiler daha uzun süre korunmaktadır. Eğer ilaç kullanımı özellikle altı ay ve üzeriyse bu durum geçerli olabilir. Çok kısa süreli ve az dozlar elbette çok daha farklıdır. Yüksek dozlar hayatı daha çok değiştirdiği için ilaç bırakıldığında da farklılıklar daha fazla hissedilecektir.
Bırakabilirsiniz!
İlacı bırakmak zor olabilir ama ek önlemler ile bu başarılabilir. Spor yapmak, çeşitli aktivitelere katılmak, kitap okumak/okuyabilmek, kurslara katılmak, iş değiştirmek ve benzer önlemler ile bu süreç ve sonrası için kendinizi garantiye alabilirsiniz. Her zaman en büyük güç içinizde olandır. Her insan başaramasa bu denememek için bahane olmamalı. İlaçlar her koşulda bünyeye zarar verir, vücudu yorar, doğallıktan uzaklaştırır.
Durumu elverişli olanlar, ağır psikolojik travmalardan, problemlerden uzak kalabilenler antidepresan ilaçlardan uzak kalmayı denemelidir. Uunutmayın ki fazla doz ve uzun süreli ilaç kullanımı karaciğere zarar verir, yaşamınızın doğallığını bozar; sizi hayattan daha da uzaklaştırır. Doktor tavsiyesi olmadan da kullanılmamalıdır..