Kayıt Teknikleri (Özel Eğitim)
Kayıt teknikleri, hedef davranış belirleme kaydetme süreçlerinde uygulanmaktadır. Hedef davranış belirleme son derece önemliydi. Bunu daha önce belirtmiştik. Davranış kaydı işleminde ise ABC kaydı, kalıcı davranış ürün kaydı, fotoğraf ve video ile kayıt ve kontrol listeleri ile davranış kaydı seçenekleri vardır.
1- ABC KAYDI
Davranış öncesi ve sonrasında neler olup bittiğine ilişkin, ayrıntılı biçimde veri toplamak için doğrudan gözlemlere yer veren kayıt türüdür. ABC kaydı ile hedef davranışa/davranışlara karar verilir.
ABC KAYIT FORMU ÖRNEĞİ AŞAĞIDAKİ GİBİDİR
DİKKAT: Bu kayıt tekniğini kullanacak olanlar bu kaydı üç farklı yer ve zamanda tutmalıdırlar. Böylece davranışının hangi sürelerde ve nerelerde ortaya çıktığı anlaşılır. Bu aynı zamanda gözlemin güvenirliği için de gereklidir. Benzer kayıt tekniklerinde de buna riayet edilmelidir.
ABC Kayıtlarında birden çok sayıda hedef davranış belirlendiyse ve bu davranışlar üzerinde aynı anda çalışılamıyorsa öğretmen bu davranışlardan sosyal açıdan öncelikli davranışı hedef davranış olarak belirler.
Bu durumda;
- Sakınca derecesi,
- İleride kullanılma olasılığı
- Süreğenlik derecesi
- Bireye pekiştireç sağlama olasılığı
- Başka davranışlar için önkoşul niteliği taşıması
- Değiştirme kolaylığı
- Maliyetinin uygunluğu gibi noktalara dikkat edilerek hedef davranış belirlenir.
2- KALICI DAVRANIŞ ÜRÜNÜ KAYDI
Haftalık hece testinde doğru sözcük sayısı, bilgisayar klavyesi ile yazılan doğru sözcük sayısı, öğrencinin resminde yer alan perspektif sayısı gibi pek çok akademik davranış kalıcı ürünü olan davranışlardır. Bu tür davranışların ürünleri kayıt edilir.
Kalıcı ürünleri ölçmek için dikkat edilmesi gereken üç ilke vardır: Hedef davranışın her meydana gelişi aynı kalıcı ürünle sonuçlanmalıdır. Kalıcı ürün yalnızca hedef davranışın sonucunda ortaya çıkmalıdır. Eğer kalıcı ürünü kayıt ederken araç-gereç kullanılacaksa, bunlar hedef davranışı etkilememelidir.
Kalıcı ürün kaydı yapılabilecek davranışlara örnekler:
- Oturma odasında bırakılan eşya/giysi sayısı
- Bulaşıkların yıkanıp yıkanmadığı
- Oyuncakların yere atılıp atılmadığı
- Lambaları söndürülüp söndürülmediği
- Halının ya da yatağın ıslatılıp ıslatılmadığı
- Çocuğun saçının taranıp taranmadığı
- Hatalı üretilen parçalar
- Yanlış park edilen araçlar
- Şiddetli yağıştan sonra kar ve buzun temizlenip temizlenmediği
Önemli Not: Bir davranışı kayıt etmek için harcadığınız çaba o davranışı gerçekten değiştirme isteğiniz ile yakından ilgilidir.
3- FOTOĞRAF VE VİDEO İLE KAYIT
Zaman zaman kalıcı ürünlerin daha da kalıcılığını sağlamak amacı ile fotoğraflar ve video kayıtları kullanılabilir.
Örneğin: Tırnak yeme davranışını değiştirmeyi hedefliyorsanız. Düzenli aralıklarla öğrencinin ellerinin fotoğrafını çekebilirsiniz. Tırnak boyunu cetvelle ölçerek kayıt eder. Fotoğraf kanıtlarını kullanabilirsiniz. Bir başka örnek olarak öğrencilerin legolarla yaptıkları ürünleri fotoğraflayabilirsiniz.
4- KONTROL LİSTELERİ İLE DAVRANIŞ KAYDI
Öğretmenler tarafından kolayca kullanılabilir. Ancak kontrol listeleri oluşturulurken davranış yaptı/yapmadı, doğru/yanlış, uygun/uygun değil gibi kategorilere ayrılmalıdır. Özellikle güvenlik gerektiren işlerin kaydında uygundur. Çocukları kendi odalarını ya da masalarını temizlemeleri, bir tabağa yerleştirilecek yiyecekleri yeri ve sırası (yiyecek hazırlama) gibi davranışlar kayıt edilebilir.
Kayıt teknikleri, hedef davranış kaydetmede uygulanmaktadır. Hedef davranış belirleme son derece önemliydi. Bunu daha önce belirtmiştik.
