Özel Eğitimde Tanılama

Özel eğitimde tanılama süreci planlamanın bir parçasıdır. Engelli birey, ne kadar yakından tanınırsa, değerlendirmesi yapılırsa eğitimi süreci de o kadar başarılı olacaktır. Okul yönetimi, rehber öğretmen, öğretmen, anne baba ve hatta birey bile bu süreçte yer almaktadır.

Özel Eğitimde Tanılama Süreci

bep-nedir-3

ÖZEL EĞİTİME İHTİYACI OLAN BİREYİN BELİRLENMESİ ERKEN TANI;

· Bireyin ve engelinin bir an önce kabul edilmesini olanaklı kılacağı,

· Tıbbi tedavi ve rehabilitasyon çalışmalarının bireye ulaşmasını sağlayabileceği,

· Eğitim hizmetlerinin bireye zamanında ve işlevsel olarak ulaşmasını sağlayacağı için önemlidir.

FARKINA VARMA SÜRECİ

1.  Birey ağır derecede sorun yaşıyorsa çabuk fark edilebilir.

2. Birey hafif derecede sorun yaşıyorsa, düzenli hekim kontrolünde olsa bile yaşadığı bazı sorunlar fark edilmeyebilir. Bireyin eğitim ve öğretim süreci ile doğru orantılı olan olgunlaşma evresinde açığa çıkabilir, bu durumda sorunlar tarama ölçekleri ve testleri ile fark edilebilir. Bu durumda sorunlar tarama ölçekleri ya da öğretmen gözlemleri ile fark edilebilir.

A – ERKEN ÇOCUKLUK DÖNEMİNDE 0-36 AY FARKINA VARMA

Çocuğun bireysel farklılıkları aile veya çevresi tarafından fark edilmesinden sonra tıbbi açıdan incelenmek ve bu farklılığın nedeni, var olan durumu, ileride ortaya çıkabilecek sorunlar açısından değerlendirilmek üzere tıbbi tanılanması yapılmalıdır. Tıbbi tanılanma doğrultusunda, tıbbi tedavi ve rehabilitasyon ile birlikte destek eğitim hizmetleri planlanmalıdır.

B-OKUL ÖNCESİ DÖNEMDE 36-72 AY DÖNEMİNDE FARKINA VARMA

1. Tıbbi tanısı konmuş ve okul öncesi eğitime devam etmiyor ise;

Bireysel farklılıkları aile ve çevresi tarafından fark edilen birey, tıbbi açıdan incelenmek ve bu farklılığın nedeni, var olan durumu, ileride çıkabilecek sorunlar açısından tıbbi tanılanması yapılmalıdır.

Tıbbi tanılama sürecine giren bireyle ilgilenen hekim ve diğer personel özel eğitime ihtiyacı olduğu düşünülen bireyin ailesini bilgilendirip yönlendirmeli ve ailenin bu bilgileri ve önerileri ne kadar kullanabildiği izlenmeli ve değerlendirilmeli, iyileşme yönünde yapabileceklerini en üst düzeye çıkması sağlanmalıdır.

Tanısı konulmuş özel eğitime ihtiyacı olan çocuklar için okul öncesi eğitimi zorunludur. Bu eğitim özel eğitim okulları ile diğer okul öncesi eğitim kurumlarında verilir. Gelişim ve bireysel özellikleri dikkate alınarak, özel eğitime ihtiyacı olan çocukların okul öncesi eğitim süreleri uzatılabilir (573 sayılı Özel Eğitim Hakkında KHK, Madde.7) Özel eğitime ihtiyaçları belirlenmiş, 37-72 ay arasındaki çocuklar için, okul öncesi eğitimi zorunludur ve kaynaştırma uygulamaları temeline dayalı olarak, destek eğitim planları çerçevesinde sürdürülür.

2. Tıbbi tanısı konmamış ve çocuk okul öncesi eğitime devam ediyor ise;

Bu durumda çocuğun öğretmeni tarafından özel eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi, kayda alınması, çocukla ilgili temel bilgiler toplanması, ihtiyaçlarının normal sınıfta karşılanması için çalışmalar yapılmalı ve kaydettiği gelişmelerin izlenmesi ve incelenmesini gerektirir. Özel eğitimde tanılama kapsamında bıbbi tanılamasının yapılması için gerekli yönlendirmenin yapılmasının sağlanması gerekmektedir.

C-ZORUNLU EĞİTİM DÖNEMİNDE FARKINA VARMA

Tanılama süreci; okulda görev yapan bir öğretmen, çocuğun ana-babası ya da diğer bir uzmanın eldeki kanıtlara dayanarak çocuğun özel eğitim ihtiyaçları olduğu yönünde belirtiler gösterdiğine ilişkin kaygılarını dile getirmesidir.

Bu dönemde öğrenci ile ilgili temel bilgilerin toplanması, bireyin özel eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi ve kayda alınması ve kaydettiği ilerlemelerin incelenmenin yapılabilmesi için sınıf öğretmeni, rehber öğretmen-psikolojik danışman, okul müdürü , öğrenci, anne ve baba işbirliği içinde çalışması gerekmektedir.

GÖNDERME ÖNCESİ ve GÖNDERME SÜRECİ :

0-36 AY DÖNEMİNDE

Çocuğun, tıbbi tanılaması ve tıbbi tedavi-rehabilitasyonu yanında, özel eğitime ihtiyacı olduğu belirlenmişse; ana-babası ve/veya hekim-sağlık kuruluşu tarafından eldeki bulgularla birlikte, özel eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi (eğitsel tanılama) amacı ile “eğitsel tanılama-izleme-değerlendirme” ekibine gönderilir.

OKUL ÖNCESİ VEYA ZORUNLU EĞİTİM ÇAĞINDA:

GÖNDERME ÖNCESİ SÜREÇ

Bu; süreç yetersizlikten etkilendiği düşünülen öğrenciyi ayrıntılı değerlendirmeye göndermen önce eğitim gördüğü sınıftaki akademik ve sosyal ortama dahil etmek için alınacak önlemlere, uyarlamalarla eğitim-öğretim düzenlemelerini kapsayan süreçtir.

Bu süreç içerisinde sınıf öğretmeni, rehber öğretmen, psikolojik danışman ve okulda bulunan varsa diğer uzmanlar öğrenciyle ilgili bilgi toplayarak, öğrencinin güçlük çektiği alanları azaltmak ve sınıf içi etkinliklere uyumunu sağlamak için bir müdahale programı hazırlarlar.

Bu çerçevede şu bilgiler toplanır:

a) Öğrencinin Zayıf ve Güçlü Olduğu Alanların Belirlenmesi: Sınıf Öğretmeni öğrencinin sınıfa uyumunu sağlanması ve etkili bir müdahale programı sağlamak amacıyla öğrencinin akademik ve davranışsal boyutlarda güçlü ve ayrıntılı olarak gözlemleyerek öğrencinin güçlü ve zayıf olduğu alanları belirler.

b) Öğrencinin Ailesi Hakkında Bilgi : Sınıf öğretmen ve rehber öğretmen -psikolojik danışman öğretmen- öğrencinin sınıf içerisinde yaşadığı güçlüklerin ev ortamında da yaşayıp yaşamadığını, eğer yaşanıyorsa ailenin çözüme ilişkin neler yaptığı çocuğun eğitiminin evde ne kadar desteklendiğini ilişkin bilgi toplar.

c) Öğrencinin Sağlık Problemleri: Sınıf ve rehber öğretmen, psikolojik danışman çocuğun doğumundan başlayarak geçirdiği hastalıklar, travmalar ve bunlara yönelik alınan önlemler, süreğen hastalığının olup olmadığı , ilaç kullanıyorsa ilacı hangi saatlerde aldığı ve ilacın yan etkileri gibi konularda bilgi toplar.

Öğrencinin özel ihtiyaçlarının değerlendirilmesi ve karşılanması: Öğrencinin sınıf, rehber öğretmeni, velisi ve okul yönetimi sahip olduğu özel ihtiyaçlarının en iyi şekilde nasıl ele alınabileceğini değerlendirir.

Değerlendirme yapılırken :

Öğrenci ile ilgilenen kişilerin birbirine göre farklılık gösteren algıları,

– Ele alınması gereken eğitsel kaygıların ona yönelik olabileceği ,

– Çocuğun yaşadığı öğrenme güçlüğünün daha geniş boyutlu olarak bakılmasının gerekebileceği göz önünde tutulmalıdır.

Bu aşamada eldeki bilgilere dayanarak uygulama aşamasında öğrencinin ihtiyaçlarına yönelik aşağıdaki uygulamalarından biri seçilecektir.

a) Çocuğun şimdiki eğitim düzenlemelerine devam etmesine ve hiçbir yardıma ihtiyacı olmadığına ,

b) Uygulanmakta olan programın farklılaştırılması yoluyla çocuğa özel yardım verilmesine (Öğretmene, anne-babaya, öğrenciye)

c) Kaydettiği ilerlemelerin izlenmesine ve incelenmesine,

Yapılan değerlendirme sonucunda, öğrencinin ihtiyaçları karşılanmışsa uygulanan eğitim programına devam edilir. Sağlanan her tür destek hizmetine karşın bireyin verilen eğitim hizmetlerinden yararlanamaması durumunda, yapılan tüm çalışmalar ve verilen destek hizmetleri raporlaştırılarak, varsa tıbbi tanı ile birlikte özel eğitim ihtiyaçlarının belirlenmesi (eğitsel tanılama) amacıyla birey, “eğitsel tanılama-izleme-değerlendirme ekibi”ne gönderilir.

GÖNDERME SÜRECİ

Okulun Hazırlayacağı Gönderme Raporunda Bulunması Gereken Bilgiler

  • Öğrenci kimlik bilgileri
  • Daha önceki yıllarda devam ettiği okuldakiler de dahil olmak üzere, çocuğun sınıf kayıtları
  • Müfredat programına göre geldiği yer,
  • Standardize test sonuçları ya da profilleri (varsa),
  • Başarı kayıtları,
  • Okul ortamında yapılan gözlemlerin raporları,
  • Eğitim ortamındaki Davranışlarına ilişkin gözlem raporları.
  • Eğitim ortamında yürütülen çalışmaların farklılaştırılmasına ilişkin yapılan değerlendirme raporu
  • Tıbbi değerlendirme raporları
  • Öğrenci aile dışı kurumdan geliyorsa, kurumdan gelen bilgiler
  • Akademik, dil ve konuşma , motor vb. becerilerine ilişkin bilgiler

Ana-babanın:

– Çocuğun sağlığı ve gelişimine ilişkin görüşleri,

– Çocuğun performansına, okulda ve evde kaydettiği ilerlemelere ve davranışlarına ilişkin algıları,

– Çocuğun yaşamakta olduğu güçlüğe etki eden herhangi bir etmen olup olmadığı,

– Güçlüğün giderilmesine ilişkin okulun ne yapabileceği konusundaki beklentileri.

Öğrencinin :

Yaşamakta olduğu güçlüklere ilişkin görüşleri ve bu güçlüklerin ne şekilde ele alınabileceğine ilişkin değerlendirme.

Özel Eğitimde Tanılama süreci yazımız, tanılama ile devam ediyor..

TANILAMA

Tanılama; özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin yeterli ve yetersiz yönleri ile bireysel özelliklerini, ilgilerini belirlemek amacıyla tıbbi, psiko-sosyal, eğitim alanlarında yapılan değerlendirme sürecidir.

Belirleme ve tanılama süreci özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin eğitsel ve sosyal hayatlarının şekillendirilmesinde en belirleyici süreçtir.

Doğru yapılmayan tanılama bireylerin yanlış yönlendirilmesine neden olabilmekte ve sağlıklı hizmetin götürülmesine engel olabilmektedir.

Tanılama ilkeleri şunlardır:

a) Erkenlik ilkesi; tanılama mümkün olduğunca erken yaşta yapılır.

b) Bütünlük ilkesi; tanılama çok yönlü, bireyin tüm gelişim öyküsü değerlendirilerek yapılır.

c) Çeşitlilik ilkesi; tanılama sürecinde uygulanan tekniklerde, yöntemlerde, disiplinlerde çeşitlilik esastır.

d) Süreklilik ilkesi; tanılama süreci farklı disiplin alanlarındaki uzmanlarca sürekli değerlendirilir. e) Yeterlilik ilkesi; tanılamada bireyin yeterli-yetersiz olduğu yönler birlikte değerlendirilir.

f) İş birliği ilkesi; tanılama sürecinde aile, okul ve uzmanlar iş birliği içinde çalışır.

g) İsteklilik ilkesi; tanılama sürecinin her aşamasında ailenin ve gerektiğinde bireyin görüşü alınarak katılımı sağlanır.

h) Gizlilik ilkesi; tanılama sürecinin her aşamasında birey ile ailenin görüş ve onayları alınmadan hiçbir açıklama yapılmaz. Elde edilen bilgi ve değerlendirme sonuçları eğitim ve yönlendirme amaçlı kullanılır Özel eğitime ihtiyacı olan bireylerin tanılanması ve eğitim hizmetlerinin belirlenmesinde 2 tür modelden yararlanılmaktadır. Bunlar;

bep-nedir-4

1. Tıbbi Tanılama

Tıbbi verilerin ve psikometrik ölçümlerin esas alındığı tanılama modelidir. Bu tanılama modelinde, yetersizliğin olup olmadığı belirlenmekte, yetersizliğe neden olan zedelenmenin yeri, derecesi, zedelenmeye yol açan etmenler, süreğen olup olmadığı ya da ilerleyip ilerlemediği gibi özellikler tespit edilmektedir.

Tıbbi tanılamada bireyde var olan zedelenmenin nasıl bir gelişim göstereceği, nasıl giderilebileceği üzerinde yoğunlaşılmakta ve genellikle bu verilere dayanılarak yetersizlikten etkilenme derecesini en aza indiren tıbbi önlemler üzerinde durulmaktadır.

Psikolojik testlerle de bireyin dil, bilişsel, duygusal, sosyal ve motor becerileri standart koşullar altında değerlendirilmektedir. Tıbbi tanılama ve psikolojik testlerden elde edilen verilerle teşhis, sınıflandırma ve ön kestirimler yapılabilmekle beraber bu veriler ışığında özel eğitime ihtiyacı olan bireye uygun eğitim ortamları ve programları hakkında karar vermek mümkün değildir. Tıbbi tanılama modeli hastalık modelidir.

bep-nedir-5

2. Eğitsel Tanılama Modeli

Eğitsel tanılama yetersizlikten etkilendiği tespit edilen bireyin, gelişim ya da disiplin alanlarında yapabildiklerinin, yani yeterliliklerinin belirlenerek ihtiyaçlarının ortaya çıkarılmasıdır.

  • Eğitim öğretime nereden başlanacağına,
  • Gelişim ve disiplin alanlarındaki performansın ortaya çıkarılmasına,
  • Nasıl ve nerede eğitim ortamı oluşturulacağına,
  • Hangi araçların kullanılabileceğine, Bireyin ne tür bir eğitim programına alınması gerektiğine,
  • Bireyin eğitim ihtiyaçlarını en iyi şekilde karşılanabileceği ve akranlarıyla beraber olmasına en üst düzeyde olanak sağlayan ( en az kısıtlayıcı ortam ) ortamların belirlenmesine,
  • Alınabilecek eğitsel önemlere
  • Bireyin yerleştirilebileceği kurumlar konusunda bizlere ışık tutmaktadır
  • Bireyin eğitsel tanılaması rehberlik ve araştırma merkezinde oluşturulan eğitsel tanılama, izleme ve değerlendirme ekibi tarafından yapılır.

Bu tanılamada bireyin;

a) Zihinsel, fiziksel, duygusal, sosyal gelişim öyküsü,

b) Tıbbî ve psiko-sosyal değerlendirme raporu,

c) Bireysel yeterliliklerine dayalı gelişim özellikleri,

d) Eğitim hizmetlerinden yararlanma süresi,

e) Eğitim performansı dikkate alınır.

ÖZEL EĞİTİM GEREKTİRDİĞİ DÜŞÜNÜLEN ÖĞRENCİLERE İLİŞKİN “TANI” SÜRECİ

bep-nedir-6

Özel Eğitimde Tanılama süreci yazımız, eğitsel tanılama ve değerlendirme ile devam ediyor..

EĞİTSEL TANILAMA VE DEĞERLENDİRMEDEKİ ADIMLAR

1. TARAMA BELİRLEME

  •  Öğrencinin gözlenmesi,öğretimsel değişikliklerin yapılması.
  • Öğrencinin okul performansı ya da gelişimsel alandaki sorunlarına bağlı olarak potansiyel engel / yetersizlik durumuna sahip olup olmadığı değerlendirilir

2. GÖNDERME

  • Öğrencinin sorunlarını düzeltme çabalarından özel eğitim hizmetleri için uygun olup olmadığı sorusuna cevap verebilmek için daha fazla bilgiye gerek olduğuna karar verilir.
  • Özel eğitime gereksiniminin değerlendirilmesi için gönderilir.
  • Başvuru da gereken işlemler belirlenir ayrıntılı bir rapor hazırlanır.

3. UYGULAMA

  • Eğitsel Tanılama İzleme ve Değerlendirme Ekibi üyeleri öğrenciyi test eder.
  • Öğrencinin bireysel yeterliliklerine uygun formal ve informal değerlendirmeye ait araçlar kullanır

4. SONUÇLARIN RAPOR EDİLMESİ

  • Değerlendirme verileri yorumlanır,diğer ekip üyeleri ile paylaşılır öğrencinin güçlü ve zayıf yönleri anlaşılır yeni profile dökülür.

5. YERLEŞTİRME KARARI

  • Özel Eğitim Hizmetleri Kurulu ETİD Ekibinin sunduğu yöneltme raporları doğrultusunda en az kısıtlayıcı eğitim ortamına yerleştirme kararı alır

6. BİREYSELLEŞTİRİLMİŞ EĞİTİM PLANI OLUŞTURULMASI

  • Bep Geliştirme Birimi, öğrencinin öncelikli gereksinimlerini organize eder ve gelişimsel ilerlemenin bireysel eğitim planını oluşturur.

7. İZLEME ÇALIŞMALARI

  • Yerleştirilen öğrencilerin izlenmesi okul, ilgili birimler tarafından işbirliği içinde yürütülür.
  • Öğrencinin kaydettiği gelişmelerin izlenmesi, öğrenciye yönelik verilen Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetlerine ilişkin program ve çalışmaların incelenmesi ve değerlendirilmesi amacıyla ayrıntılı bir rapor düzenlenerek RAM Müdürlüğüne gönderilir.

Özel eğitim süreçlerinden birisi de Özel Eğitimde Tanılama sürecidir. Engelli öğrenci ile tanılama sonrası daha iyi bir eğitim sürdürülebilir. Özel eğitimde tanılama ile engelli bireye uygun bir eğitim sağlanabilir.

“Özel Eğitimde Tanılama” üzerine bir yorum

Yorum yapın

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.